Slaapwandelaars: hoe Europa in 1914 ten oorlog trok

Ook deel 11 van de serie De Grote Oorlog, Kroniek 1914-1918 be-vat weer een scala van interessante artikelen over ook voor de Nederlandse geschiedenis zo belangrijke periode. Niet alleen waren de Nederlandse strijdkrachten gedurende de oorlogsjaren voltallig gemobiliseerd. Ons land was ook op andere manieren nauw betrokken bij de gebeurtenissen die het aanzien van de wereld volstrekt veranderde, keizeren koninkrijken deed verdwijnen en ruim 30 miljoen slachtoffers heeft gekost. Nederland werd overspoeld met vluchtelingen uit Belgi moest zijn neutraliteit angstvallig bewaren maar kon desondanks niet verhinderen dat de oorlogvoerenden ons land allerlei beperkingen in de weg legden en in enkele gevallen dreigde de oorlog zich ook tot ons land uit te breiden. Daarnaast leed onze koopvaardijvloot grote verliezen als gevolg van torpedering en mijnen en werden aan het eind van de oorlog Nederlandse koopvaardijschepen die in Britse en Amerikaanse havens lagen, ook nog eens in beslag genomen, m…

In 'Ten oorlog: Tussen Waterloo en Verdun' staat de geschiedenis van oorlog centraal, vanaf het ontstaan van de eerste moderne natiestaten na de Franse Revolutie tot en met de loopgravenoorlog van 1918. Wie de bijdragen van de verschillende auteurs leest, begrijpt dat de oorlog in zijn steeds modernere vorm een prima opmaat was voor de destructieve tweede helft van de 20e eeuw. Het nieuwe facet van de volkslegers deed zijn intrede, met alle gevolgen van dien. Nooit stonden zulke grote legers – hele volkeren – tegenover elkaar. Nooit was de oorlog zo totaal. Het werkterrein van de oorlogsgoden had zich ook uitgebreid tot de oorlogsindustrie en de oorlogspropaganda. Ook de voorboden van de latere Holocaust, zoals de moord op de Armeniërs, deden zich voor. De oorlog had ook grote gevolgen voor het maatschappelijke leven. De Napoleontische oorlogen kwamen voort uit een revolutie. De Eerste Wereldoorlog deed verschillende monarchieën ineenstorten. Voor het Tsaristische Rusland betekende het…

De oorlogsdagboeken van Louis Barthas vormen een indringend relaas over de absurditeit van een oorlog die ten onrechte steeds verder in onze herinnering dreigt weg te zakken. Louis Barthas (1879-1952), een eenvoudige tonnenmaker uit Peyriac in Zuid-Frankrijk, was een socialist van het eerste uur. Hoewel hij alleen lagere school had genoten, was hij een verwoed lezer van onder anderen Victor Hugo en Émile Zola. Als Barthas in 1914 onder de wapenen wordt geroepen is hij 35 jaar oud. Al gauw begint hij als een volleerd journalist verslag te doen van het dagelijkse leven in de loopgraven. Hij schrijft op elk stukje papier dat hij te pakken kan krijgen: schoolschriften, maar ook zelf bij elkaar genaaide blaadjes. Zijn thuisfront zendt hij talloze brieven, met het verzoek deze zorgvuldig te bewaren. Na de oorlog verwerkt hij zijn aantekeningen en brieven in negentien schriften. In zijn dagboeken getuigt Barthas van het werkelijke leven aan het front, dat door de meer geletterde officieren…