Oorlogsenthousiasme: Europa 1900-1918

De oorlogsdagboeken van Louis Barthas vormen een indringend relaas over de absurditeit van een oorlog die ten onrechte steeds verder in onze herinnering dreigt weg te zakken. Louis Barthas (1879-1952), een eenvoudige tonnenmaker uit Peyriac in Zuid-Frankrijk, was een socialist van het eerste uur. Hoewel hij alleen lagere school had genoten, was hij een verwoed lezer van onder anderen Victor Hugo en Émile Zola. Als Barthas in 1914 onder de wapenen wordt geroepen is hij 35 jaar oud. Al gauw begint hij als een volleerd journalist verslag te doen van het dagelijkse leven in de loopgraven. Hij schrijft op elk stukje papier dat hij te pakken kan krijgen: schoolschriften, maar ook zelf bij elkaar genaaide blaadjes. Zijn thuisfront zendt hij talloze brieven, met het verzoek deze zorgvuldig te bewaren. Na de oorlog verwerkt hij zijn aantekeningen en brieven in negentien schriften. In zijn dagboeken getuigt Barthas van het werkelijke leven aan het front, dat door de meer geletterde officieren…

Ook deel 11 van de serie De Grote Oorlog, Kroniek 1914-1918 be-vat weer een scala van interessante artikelen over ook voor de Nederlandse geschiedenis zo belangrijke periode. Niet alleen waren de Nederlandse strijdkrachten gedurende de oorlogsjaren voltallig gemobiliseerd. Ons land was ook op andere manieren nauw betrokken bij de gebeurtenissen die het aanzien van de wereld volstrekt veranderde, keizeren koninkrijken deed verdwijnen en ruim 30 miljoen slachtoffers heeft gekost. Nederland werd overspoeld met vluchtelingen uit Belgi moest zijn neutraliteit angstvallig bewaren maar kon desondanks niet verhinderen dat de oorlogvoerenden ons land allerlei beperkingen in de weg legden en in enkele gevallen dreigde de oorlog zich ook tot ons land uit te breiden. Daarnaast leed onze koopvaardijvloot grote verliezen als gevolg van torpedering en mijnen en werden aan het eind van de oorlog Nederlandse koopvaardijschepen die in Britse en Amerikaanse havens lagen, ook nog eens in beslag genomen, m…

Het humane Europa dat gebaseerd is op de gelijkheid van alle mensen zou wel eens op zijn laatste benen kunnen lopen. Dat kan op uiteenlopende manieren gebeuren. Misschien gaat het ten onder aan massa-immigratie en economisch onheil. Maar er zijn ook andere mogelijkheden: bijvoorbeeld dat Europa enkel blijft bestaan als bureaucratische reuzenkraak. Dit boek gaat wel over Europa, maar pas in tweede instantie over Europa als geografische of politieke eenheid dan wel verdeeldheid. Primair wordt gevraagd naar de semantiek, de grondwoorden die vandaag de dag de identiteit van Europa bepalen. Vandaar dat het niet politiek, niet politicologisch, maar filosofisch is. De Europese semantiek is die van het universeel humanisme. Dit gaat onder autodestructieve spanningen gebukt. Deze worden niet beschreven of beoordeeld, laat staan veroordeeld. Het is de vraag welke vanzelfsprekendheden daarbij in het geding zijn. Die treden naar voren dankzij het darwinisme en de thermodynamica. Deze wetenschappen…

‘Timothy Garton Ash beschrijft de naoorlogse Europese geschiedenis met zeer persoonlijke en anekdotische accenten. Die verklaren niet alleen zijn duidelijke politieke stellingnames over Brexit, de positie van Centraal-Europa of de oorlog in Oekraïne, maar maken dit boek ook bijzonder leesbaar.’ – Caroline de Gruyter Europa is een persoonlijke geschiedenis van een periode van ongekende vooruitgang. Een heldere en beklijvende getuigenis van wat er is misgegaan: van de financiële crisis van 2008 tot de oorlog in Oekraïne. Alles wat we in Europa hebben bereikt, staat nu op het spel. Met Europa roept Timothy Garton Ash ons op om dat wat we hebben bereikt te verdedigen.