Middletons dood - Gerrit Krol - ebook

De Hagemeijertjes dat zijn `de saaiste man van Nederland , tevens burgemeester van Grootzijl, en zijn vrouw, de `stadspoes , die, voor zij aan kinderen begon te denken alle mannen van het stadje al had afgewerkt. Dat stadje is misschien de eigenlijke hoofdpersoon van Krols nieuwe roman, in ieder geval is de tragiek van het boek eerder daar dan bij de personen te zoeken. Als tragiek is `hoe op t geen hoogstreeft, t noodlot bliksemstraalt , dan is Grootzijl zelfs de tragische held bij uitstek. Havenwerken, kaalslag, projectontwikkeling niets wordt onbeproefd gelaten om Grootzijl in de vaart der volkeren op te stoten en zo blijkt het stadje ook niets bespaard te zijn gebleven wanneer alle grootse plannen een averechts effect gesorteerd hebben. Het enige wat ten slotte versterkt uit de strijd gekomen is, is het huwelijk van de Hagemeijertjes krakende wagens duren nu eenmaal het langst. De slotbeelden plaatsen Grootzijls teloorgang in het licht van een verre toekomst niet in dat van de ee…

Ieder kind maakt wel eens zo'n lijstje. Gerrit Krol moet het in zijn jeugd ook hebben gedaan: Korreweg, Groningen, Nederland, Europa, de wereld, het heelal. De geboortegrond als episch centrum van veiligheid en trots. Krol beoefent de herinneringskunst door de plaatsen af te wandelen, die telkens een schat aan verhalen, gebeurtenissen, beelden in herinnering roepen. Het ouderlijk huis aan de Korreweg, de tuin achter het huis, de brandgang, de kerk, de school, het schuurtje van de buurman. Zonder een zweem van nostalgie worden we in dit boek verplaatst naar die voorgoed verdwenen wereld van de jaren veertig en vijftig en wordt deze roman ook een vergeetwoordenboek, een beschrijving van zaken en rituelen die allengs in onbruik zijn geraakt.

Toen Het gemillimeterde hoofd verscheen, in 1967, was het in de Nederlandse letterkunde iets totaal nieuws, getuige de toenmalige persstemmen: 'Een vreemd boek. In tegenstelling tot de meeste zogenaamde moderne literatuur is het tot in de ongrijpbare formules toe leesbaar, boeiend, vermakelijk en van een ongekende oorspronkelijkheid.' Haagsche Courant 'Een moeilijk boek, voor andere dan bêta-breinen zelfs een onleesbaar boek.' Vrij Nederland 'Een bijzonder duidelijk boek.' Eindhovens Dagblad 'Waarom is iemand wel bereid diepzinnig na te denken over allerlei imaginaire problemen van religieuze, seksuele en psychologische aard, maar niet over zoiets moois als de wiskunde? [...] Ik vind het een van de opvallendste boeken van de afgelopen jaren. Opvallend goed dan. Ontroerend, komisch, diepzinnig, onzinnig.' Raoul Chapkis, Het Parool Het gemillimeterde hoofd kreeg in 1968 de Prozaprijs van de gemeente Amsterdam. In 1970 verscheen een Italiaanse vertaling, La testa millimetrata,…

In wat misschien wel Krols beste roman tot dusver is, laat hij een computer de behoefte voelen mens te worden. Adam heet de automaat en hij krijgt een lichaam, gaat zelfs een vrouw liefhebben, maar wordt ten slotte toch ontmanteld. Door hem als hoofdpersoon te kiezen heeft Krol zich in staat gesteld om de mensen en de wereld te bekijken vanuit een ongebruikelijk standpunt, het standpunt van de computer. Aangezien de intelligentie van de computer, z'n inzicht, geprogrammeerd wordt door mensen (zelfs Adams menswording is in het programma inbegrepen) levert zijn kijk op de dingen niet iets onmenselijks op, maar juist iets heel ontroerends. Adam doorziet gebeurtenissen, bewegingen in de werkelijkheid en denkprocessen, alsof hij vanuit de absolute stilstand het diepgaandste oordeel heeft over wat er in het domein van de beweging geschiedt. 'Ik ben dood en daarom denk ik,' zegt hij ergens. Door het hele boek heen speelt de metafoor met het schrijven; het is namelijk de schrijver zelf die doo…

Van tweeën een: u hebt De rokken van Joy Scheepmaker helemaal niet gelezen, of u hebt het wel gelezen, maar zonder te weten wat Krol later nog zou schrijven. In geen van beide gevallen kunt u gemerkt hebben hoeveel van de dingen die Krols boeken tot iets unieks in de tegenwoordige Nederlandse letteren maken in zijn debuut al zijn vertegenwoordigd. Een van de twee: u gaat De rokken van Joy Scheepmaker (her)lezen en u kent Krols latere werk (ook) nog niet, of u kent het al wel. In het tweede geval slaat u een stadium over dat in het eerste nog wel voor u openstaat: het stadium waarin het boek nog niet veel meer was dan een raar, vrolijk, weemoedig, korzelig, verliefd, rijk en naïef verslag van een verliefdheid in het Groningen van de jaren vijftig (woorden uit de contemporaine pers).