De kwetsuur - Anna Enquist - ebook

De gedichten in deze bundel staan in het teken van een allesoverweldigend verlies. Het verlies van een kind. Het gemis dat daarmee samenhangt. Zo gaat het in het allereerste gedicht over een moeder die gewaar wordt dat ze verandert in een menigte, een daarbinnen heeft elk zijn eigen stemming: 'Ons is iets overkomen, kan ze zeggen, / wij zijn de menigte die moeder heet.' In De tussentijd gaat het over 'de essentie van het missen', die in feite neerkomt op gemis van 'het vlees, haar linkshandige lichaam'. Wat niet wegneemt dat de ik in een ander gedicht de sensatie heeft dat ze heel nabij is: 'zij jaagt op mij'. Elders is die ik als een koele chirurg bezig het lichaam van de dochter uit zichzelf los te snijden: 'een groots werk, het neemt al onze uren'. De tussentijd is een bundel van een steenharde, ondraaglijke schoonheid.

Dit verhaal is gesitueerd in een nabije toekomst. Een toekomst die ons lijkt te beroven van onze laatste culturele en maatschappelijke illusies. Plaats van handeling is het centrum van de hoofdstad, rond het grote water nabij het gloednieuwe gerechtsgebouw en het in onbruik geraakte muziekcentrum. ‘Muziek, dat helpt,’ wist Reve. De vier leden van het strijkkwartet dat op gezette tijden samen musiceert weten het ook. Alle vier zijn ze op verschillende manieren beschadigd door het leven, maar in de muziek vinden ze afleiding, troost, ja soms zelfs iets van verheffing. Aan dat alles lijkt ruw een einde te komen wanneer een repetitie op de woonboot van een van de leden met grof geweld verstoord wordt door een levensgevaarlijke indringer.

Het is mogelijk de poëzie van Anna Enquist te lezen als een aanhoudend en verbeten verzet tegen het verstrijken van de tijd -- en dat met de wapens van de taal. De titel van deze bundel geeft uitdrukking aan het besef dat het midden van de levensweg reeds gepasseerd is, dat het beslissende deel is aangebroken. Maar tot berusting leidt dat allerminst. Degenen die in haar gedichten aan het woord zijn, worden liever strijdend dan lijdzaam verslagen door de allesverpletterende dood: 'Het mes maakt je hard'. De tweede helft mag dan wreed zijn en de dagen loodzwaar, de kracht en het genoegen om weerstand te bieden is onverminderd aanwezig: 'En nu:/aan het werk. Het kan niet/anders, er moet gegeten worden.' Of elders: 'Zij heeft nog stem. Zij laat zich/nog niet varen naar het feest.' De landschappen die in De tweede helft worden opgeroepen zijn bars en zuinig als Hollands weer kan zijn. Daar schuurt water bij de stuw en waait wind die je de kop zal kosten. Een omgeving die past bij het opstan…

Anna Enquist (1945) debuteerde enkele jaren geleden met gedichten in het tijdschrift Maatstaf. Zij is werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg. Op een even lucide als mysterieuze manier komen in haar poÍzie de grote thema's aan bod. Soldatenliederen gaat over de op voorhand verloren strijd tegen tijd, verval, verlies; over wanhoop, woede en verzet opgeroepen door de onontkoombare gang naar het einde. Het opgeven van het gevecht markeert de wending in de bundel, waarna het mogelijk blijkt de reÍle stand van zaken onder ogen te zien. Deze niet bijster oorspronkelijke thematiek, immers een militaire metafoor van ' Het Leven Zelf', is vervat in een poëzie die moeilijk bij een bepaalde stroming is in te delen. Het is een poëzie die vitaal en als uit tropisch hardhout gekerfd op ons overkomt. poëzie kortom die iets blijvends aan het vergankelijke leven ontsteelt. * Briljante dichtbundel (...). Het zou een understatement zijn haar Soldatenliederen te bestempelen als hét poëziedebuut van 199…