De andere Spinoza - Herman De Dijn - ebook

Spinoza staat vandaag bekend als de radicale verlichter, de filosoof van vrijheid. Dat is slechts de halve waarheid. Voor de geniale zeventiende-eeuwse Amsterdammer draait namelijk alles rond ‘God, de mens en zijn heil’. Van bij het begin gaat het in zijn werk steeds om hetzelfde: is er een weg naar het ware geluk? Spinoza onderscheidt niet één, maar twee dergelijke wegen: de brede religieuze weg voor de massa en het steile pad van de filosofie voor de enkeling. Telkens staat God centraal. Voor de hedendaagse lezer is die obsessie met God en met religie haast onbegrijpelijk. In plaats van Spinoza aan te passen aan de huidige opvattingen, wil Herman De Dijn juist de ‘ethisch-religieuze’ kern van Spinoza’s visie herontdekken. Spinoza is een echte anomalie. Hoewel geen christen, is hij een radicale hervormer van het christendom als massareligie. Hoewel een verlichtingsdenker, ontwerpt hij een rationele ethiek die paradoxaal genoeg uitmondt in een filosofische religie. De God van Spinoza i…

In de 'Staatkundige verhandeling' onderzoekt Spinoza de grondslagen van de politiek. Uit de natuur van de mens leidt hij af dat de democratie uiteindelijk de enig goede staatsvorm is. Met zijn inzicht dat de veiligheid en de vrijheid van de burger in autoritaire staatsvormen als de monarchie niet gewaarborgd kunnen worden, was Spinoza zijn tijd ver vooruit. Deze verhandeling vormt dan ook, hoewel onvoltooid, een hoogtepunt van zijn maatschappelijk denken. Deze uitgave van de 'Staatkundige verhandeling' - de eerste sinds 1901 en gebaseerd op recente tekstkritische uitgaven van de Latijnse tekst - is vertaald en van aantekeningen voorzien door Karel D'huyvetters, en ingeleid door Jonathan I. Israel.

Spinoza lezen blijft lastig, maar Kees Schuyt presenteert niet de zoveelste inleiding in het denken van Spinoza (1632-1677), maar hij doet verslag van de persoonlijke, vijfentwintig jaar durende zoektocht om de vaak moeilijke thema's van Spinoza onder de knie te krijgen. Met zijn behandeling van alle geschriften, in chronologische volgorde, brengt Schuyt een prachtig beeld van Spinoza naar voren als een consequent filosoof van de vrijheid. Aan de hand van goed gekozen citaten wordt een aantal vaak als moeilijk beschouwde raadsels van Spinoza's filosofie systematisch uitgelegd en ontrafeld. Bestaat er een bestaansdrang, Spinoza's conatus, die mensen voort doet leven, ook onder de meest bittere omstandigheden? Is kennis en inzicht gradueel van aard? Hoe verhouden vrijheid en determinisme zich tot elkaar? Was Spinoza echt van mening dat 'het kwaad niet bestaat'? Hierbij gaat Schuyt kritiek op enkele denkbeelden van Spinoza zelf of van hedendaagse bewonderaars niet uit de weg. In e…

In deze roman brengt de begenadigde verteller Smilevski de denker Spinoza tot leven. Geliefd en verguisd: over Spinoza zijn vele verhalen in omloop. Het web van Spinoza biedt een intiem portret van een gevoelige man. Wat bracht Spinoza ertoe om zijn radicale ideeën te uiten met als gevolg dat hij nergens meer thuishoorde? Ook worstelt Spinoza met zijn verwarrende gevoelens voor het 14-jarige meisje Clara Maria van den Enden, van wie hij Latijn krijgt onderwezen. Hij blijkt gedoemd altijd op de vlucht te zijn maar dat weerhoudt hem er niet van zijn baanbrekende ideeën verder te ontwikkelen. Zo ontstaat een overtuigende en rijk geschakeerde geschiedenis van een van de grondleggers van de moderne filosofie. De innerlijke wereld van Spinoza vormt een mooi contrast met de turbulente buitenwereld van het zeventiende-eeuwse Nederland.

In Mijn nachten met Spinoza brengt Els Moors gedurende exact 48 dagen aan de hand van de 48 door Spinoza gedefinieerde affecten (impulsen tot handelen, zoals begeerte, hoop, afgunst, medeleven, wellust) getrouw verslag uit van alle gebeurtenissen in haar eigen leven. Het resultaat is een rauw en openhartig zelfonderzoek, het verslag van een zomer vol oude en nieuwe liefde, verwachtingen, ontgoochelingen, dagdromen en onverwachte ontmoetingen. De realiteit in deze roman overtreft moeiteloos de fictie. Wat beklijft is het verlangen om de essentie van het mens zijn in woorden te vatten.