Bagatellen voor een landschap - J. Bernlef - ebook

Rutger Kopland in Nieuw Wereld Tijdschrift: `Moderne literatuur doet verslag van de breekbaarheid van onze relatie met de wereld. Zij doet dat door de taal te ontregelen, door de huid van de taal zo dun te maken dat het denken zichtbaar wordt. Wie de geschriften van enkele grote schrijvers van dit moment leest, Bernlef en Krol bijv., wordt voortdurend heen en weer geslingerd tussen de positie van lezer en denker. Hun werk laat niet in de eerste plaats het eindproduct zien, maar het denkproces en de tussenstadia van dat proces. In het fragmentarische, de onafheid, de tegenspraken, openbaart zich het zoeken meer dan het vinden, de haperende argumentatie meer dan de conclusie.

De dichter Miroslav Holub schrijft in zijn gedicht `Korte beschouwing over kaarten' over een troep soldaten die hopeloos verdwaalt in de Alpen. Gelukkig blijkt een van hen een kaart op zak te hebben die hen de weg terug naar hun kampement wijst. Daar aangekomen bestudeert een officier de gebruikte kaart. Die blijkt een kaart van de Pyreneeën te zijn. Zo komen ook gedichten en de meeste uitvindingen tot stand: langs de dwaalwegen van de geest.

Amerika, begin van deze eeuw. Elektriciteit begint langzamerhand de gas- en olielampen te vervangen. De fotografie krijgt concurrentie van de film. Maar hoog staat de cinematografie dan nog niet aangeschreven. Wat de ratelende projectoren op het witte doek laten zien geldt als kermisvermaak. De acteurs hebben nog de status van variétéartiest. Toch verwerven sommigen van hen al zoiets als stardom. Wanneer Norma, 'Polly' Todd, die in een reeks van korte films te zien was geweest, wordt vermoord is dat voorpaginanieuws. William Stevens, ambitieus reporter van een lokale krant, had haar kort voor haar dood nog een interview afgenomen, en is nieuwsgierig naar de toedracht van de moord. De politie heeft de vermoedelijke dader al onmiddellijk op het oog, want toen Norma dood, naakt op bed, werd gevonden, bleek er zich een doofstomme jongen in een kast van haar slaapkamer te bevinden. Waar hij vandaan kwam, wat zijn motief was, bleef in nevelen gehuld, het enige wat men achterhaalde was dat hi…

Gedichten zijn lijstjes om je gevoel. Ik zou iets over het lijstwerk kunnen zeggen (ongeverfd ruw hout, hier en daar steken de splinters er nog uit) maar niets over het plaatje, het gevoel zelf. Dat kan alleen maar met een ander gedicht. Zo vat ik samen wat ik weet Er ligt iets in het gras zolang ik leef kan ik het pakken Zo ziet de foto eruit op de rug gezien en tastend naar iets in het gras Maar wat? De kat achter de spiegel was zo gek nog niet Woorden blinderen met hun oppervlak.