2 (1953-1995): Willem Frederik Hermans

De ongekende felheid van Willem Frederik Hermans' roman Ik heb altijd gelijk strooide zijn tegenstanders zoveel zand in de ogen dat het op 20 maart 1952 tot een geruchtmakend proces kwam, dat Hermans won. Nu, zoveel jaar na dato, valt vooral het aanstekelijke plezier van de schrijver op, en de frappante actualiteit van zijn eigenlijke onderwerp: de onderbuikgevoelens van de hoofdpersoon. In De God Denkbaar Denkbaar De God laat Hermans het fulmineren over aan de taal zelf, die in deze roman tegen het traditionele vertellen in opstand komt. De belangrijkste karakteristiek van dit boek is dat de inhoud ervan onmogelijk kan worden samengevat. Niettemin laat het zich lezen als een uiterst geestig, absurdistisch werk, in de traditie van Sterne's Tristam Shandy en Joyce's Finnegans Wake. Na deze twee grote romans liet Hermans een verzameling burlesken het licht zien. Hij bediende zijn inmiddels aanzienlijk gegroeide lezerspubliek met drie vroege, korte romans die hij van de becommenta…

Kunstgeschiedenis en Frans, dat wil de negentienjarige, 1 meter 92 lange Paulina uit Vlissingen studeren. En niet in Amsterdam, zoals haar nichtje Klara, die in een angstaanjagend kraakpand samenwoont met de veertigjarige, drummende taalwetenschapper Bart-Bram, maar in Parijs. Omdat Paulina's ouders haar avontuurlijke plannen niet kunnen bekostigen, besluit ze au pair te worden. De ervaringen die Paulina in Parijs op doet, zijn behalve vermakelijk ook erg intrigerend. En dat alles anders loopt dan het zich aanvankelijk laat aanzien, zal ervaren Hermans-lezers niet verbazen.

Deze bundeling uit 1957 bevat de drie korte romans Conserve, De leproos van Molokai en Hermans is hier geweest. Door de romantische sfeer, grillige opbouw en sensationele ontwikkelingen in de verhalen zijn het daadwerkelijk melodrama's. Alles wat de avontuurlijke, naar geheimzinnigheid zoekende lezer verlangt, krijgt hij toegediend. Vele revolverkogels worden in deze verhalen verschoten. Vele personages worden door dood en vernietiging bedreigd en de spanning wordt voortdurend tot het uiterste opgevoerd. Deze nieuwe uitgave van de roman bevat de definitieve tekst, zoals opgenomen in de Volledige werken.

Mondelinge mededelingen. Over oorlog en literatuur. Van duisternis tot licht, en terug. Schrijver en auteursrecht. Eerste zinnen van romans is een bundeling van vier lezingen die Hermans tussen 1985 en 1987 bij uiteenlopende gelegenheden heeft uitgesproken. Drie van de lezingen zijn eerder gedeeltelijk in NRC Handelsblad verschenen. 'Van duisternis tot licht, en terug' had in september 1986 in Elseviers weekblad gestaan. Vóór en gelijktijdig met de verschijning van Mondelinge mededelingen werden de lezingen 'Oorlog en literatuur' en 'Schrijver en auteursrecht' ook in twee afzonderlijke congresbundels gepubliceerd.